Tehdit Büyüyor!

Kızamık hastalığı çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen ateşli döküntülü bulaşıcı bir hastalıktır. Kızamık hastalığına Rubeola virüsü neden olur. İnsanlar bilinen tek kaynaktır. Hastalık sekresyonlara direk temas ya da damlacık yoluyla bulaşmaktadır. Kızamık virüsüyle temas eden bireylerin yaklaşık %90’ı enfekte olur.

Bir hasta 16-18 kişiyi enfekte edebilir. Ortam ısısında, yüzeylerde ve nesneler üzerinde en fazla 2 saat yaşayabilir, Solunan havada ise 30 dakika enfektif kalabilir. Isıya çok duyarlı olup, Donmaya karşı dirençli  -70 ºC’ de yıllarca yaşayabilir.%1’lik sodyum hipoklorit, %70’lik alkol çözeltisi, Ultraviyole, ışığa, Asidik ortamlara duyarlıdır.

Hastalık daha çok 5-10 yaşlarında,  Kış ve ilkbaharda daha sık görülmektedir. Kuluçka süresi 10-14 gündür. Kuluçka dönemi sonunda yüksek ateş, öksürük, nezle ve konjonktivit’ten oluşan semptomlar gelişir. Daha sonra ağız içinde Koplik lekeleri (kızarık zeminde beyaz, sarı, atılmış tuz biber manzarası gibi lekeler) görülür ve ardından tipik kızamık döküntüsü genellikle 3-4 gün sonra başlar. Kulakların arkasından, saç çizgisi boyunca, yanakların ve boynun yanlarında görülmeye başlar.

Yüze, boyuna, kollara, göğse yayılır. İkinci 24 saatte karın, sırt, alt ekstremitelere yayılır. Normalde döküntüler başladıktan 3 gün sonra hasta iyileşmeye başlar ve hastalık ilk bulguları başladıktan sonra toplam 7-10 gün sonra iyileşme beklenir, ancak komplike seyir varsa veya eklenen bakteriyel enfeksiyon tabloyu kötüleştirebilir veya uzatabilir. Gelişmekte olan ülkelerde kızamık olan çocukların yaklaşık %1’i hastalık veya komplikasyonlarından kaybedilir. Döküntü başlamadan dört gün önce ve başladıktan dört gün sonraki dönem arasında hastalığı başkalarına bulaştırabilir.

Kızamık tanısı klinik bulgular eşliğinde laboratuvar tetkikleri sonrası konulmaktadır. Kızamığın spesifik rutin bir antiviral tedavisi yoktur. Tedavi destekleyici ve semptomatiktir. Yatışı gerekmeyen durumlarda vakalar 5 gün boyunca evde izole edilmeli, başka kişilerin eve ziyareti engellenmeli ve ev halkı aşılanmalıdır. Vaka, evde ayrı bir odada izole edilmelidir. Odaya giriş ve çıkışlar sınırlandırılmalıdır. Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalıdır. Ev halkı arasındaki okula/kreşe vb devam eden çocuklar, kızamık tanısı ekarte edilene kadar okula gönderilmemelidir.  Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.

Türkiye’de kızamık aşısı 1970’de rutin aşı takvimine alınmış, DSÖ Avrupa bölgesinin 2006 yılından sonra kızamık hastalığı görülme sıklığı en düşük olduğu ülkeler arasında yer almıştır. Ancak DSÖ’ nün dünya genelinde belirttiği eğilime paralel olarak 2018-2019 arasında yaklaşık 4 kat artış göstermiştir ve artarak devam etmektedir. Ülkemizde 2023 yılında 6 aylık zaman diliminde 343 kızamık vakası bildirildi. Bu artışta aşı karşıtı yaklaşımların güç kazanması, aşılanma oranlarında azalmanın ve düzensiz göçler rol almaktadır. Kızamık aşısı sonrası yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir. Uygulama yerinde ilk 24 saat içinde hafif ağrı ve gerginlik olabilir, bazen hafif ateş gözlenebilir.

Dr. Fatih EKİNCİ