Güneşle Gelen Sağlık

D vitamini eksikliği dünya çapında bir halk sağlığı sorunu kabul edilmektedir. Doğal besinlerde az miktarda D vitamini bulunur ve D vitamini ile zenginleştirilmiş besinler genellikle gereksinimini karşılamak için yetersizdir. Güneş ışığına maruz kalma, diyet ve D vitamini takviyeleri D vitamininin ana kaynaklarını oluşturur. D vitamini besin kaynakları karaciğer, balık, somon, ton balığı, sardalya, süt, margarin, tereyağı, yumurta sarısıdır.

D vitamininin ana işlevi dolaşımda sıkı bir kalsiyum ve fosfor dengesi sağlamaktır. Kalsiyum dengesi ve sağlıklı iskelet gelişimi için anahtar bir vitamindir. Ana hedef dokuları bağırsak, böbrekler ve kemiktir. Diğer vitaminlerden farklı olarak, D vitamininin büyük bir bölümü ultraviyole B (UVB) güneş ışığından, deride doğal olarak elde edilir.

Cilde ulaşan güneş ışığındaki UVB miktarını ve etkinliğini; yaş, vücut ağırlığı, kapalı alanlarda geçirilen zaman, hava kirliliği, kıyafetler, cilt rengi, bulunulan enlem gibi birçok çevresel faktör etkiler. Çevresel nedenlerin dışında hastalıklarda sentezi olumsuz olarak etkileyebilir. Sindirim sistemi hastalıkları, pankreatit, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak, şiddetli karaciğer hastalığı veya yetmezliği ve böbrek yetmezliğidir. Sentezi etkileyen çok fazla faktörün olması da eksiklik ve yetersizliğin yaygın görülmesine neden olmaktadır.

D vitamininin iskelet dışı sistemler (gastrointestinal, kas, kardiyovasküler, hormonal, sinir ve bağışıklık sistemi gibi) ile etkileşimde olduğu gösterilmiştir. Dolayısıyla D vitamini eksikliği, Çocuklarda büyüme geriliği ve raşitizm; yetişkinlerde osteomalazi, osteoporoz ve kırık riskini artırabilir ve bozulmuş bağışıklık sistemi, bazı otoimmün hastalıklar , diabetes mellitus, bazı kanser türleri, obezite, osteoartrit , tüberküloz, sepsis , kas zayıflığı, otizm, hipertansiyon, şizofreni, infertilite, ağrı, depresyon, alerji, astım, dikkat eksiliği ve hiperaktivite bozukluğu, kronik böbrek hastalığı ,kardiyovasküler hastalıklar  ve dermatolojik hastalıklar ile ilişkilendirilmektedir.

Günlük vitamin D ihtiyacı yeterli güneşe çıkılması ve balık tüketimini de içeren sağlıklı beslenme ile sağlanabilir, ancak gerekli ise vitamin D eksikliğinin önlenmesi için ilgili sağlık kuruluşlarında uzman hekim takibinde D vitamini destek tedavisi alınabilir. Özellikle D vitamini eksikliği gebelikte daha sık görüldüğü için Sağlık Bakanlığı gebelere D vitamini destek programı uygulamaktadır. Gebeliğin 12. haftasından itibaren 1200 IU/gün (9 damla)tek doz D vitamini başlanması, gebelik süresince devam edilmesi ve doğum sonrası en az 6 ay kullanılması önerilmektedir.

Dr. Fatih EKİNCİ