Asgari Ücret Zammı ve Esnaf Ahlakı
Asgari ücret 2026 yılında uygulanmak üzere 28 bin 75 TL oldu.
Bu artış, çalışan için bir nefes alma beklentisi yaratırken; ne yazık ki Van’da ve benzeri kentlerde fiyat artışları, maaş adaletsizliği ve hizmet kalitesizliği ile gölgeleniyor.
Her asgari ücret zammı sonrası benzer bir tabloyla karşılaşıyoruz.
İşverenler, tedarikçiler ve esnaflar ürünlerine zam üstüne zam yapmaya başlıyor. Kimisi yüksek kiraları gerekçe gösteriyor, kimisi vergileri, kimisi döviz kurunu…
Ancak konu çalışana gelince, aynı hassasiyet ortadan kalkıyor.
Özellikle marketler, fırınlar, lokantalar, cafeler, çay ocakları ve hizmet sektörü ağırlıklı küçük ve kurumsallaşamamış işletmelerde çalışanlar, çoğu zaman asgari ücretin dahi altında, güvencesiz ve düzensiz bir sistemin içine sıkışıyor.
“Çok kazanç – az gider” anlayışı, neredeyse bir işletme felsefesine dönüşmüş durumda.
Bu yaklaşımın doğal sonucu ise bellidir:
Çalışan kalıcı olmuyor, sürekli giriş-çıkış yaşanıyor.
Nitelikli, eğitimli ve vizyon sahibi insanlar bu sektörlerde tutunamıyor.
Yerine çoğunlukla geçici, deneyimsiz ve çaresiz bir iş gücü geliyor.
Bu da hizmet kalitesini, hijyeni, müşteri memnuniyetini ve en önemlisi şehir kültürünü aşağı çekiyor.
Van zaten yıllardır çarpık yapılaşma, plansız büyüme ve vizyon eksikliğiyle mücadele eden bir kent.
Bu yapıya bir de kalitesiz hizmet, hijyen sorunu ve fahiş fiyatlar eklenince; şehir kendi kendini tüketen bir döngünün içine giriyor.
VAN’DA HİZMET SEKTÖRÜNÜN SINAVI
Vatandaş, bir çorba içtiği lokantada ya da temel ihtiyacını aldığı markette hak edilmeyen hesaplarla karşı karşıya kalıyor.
Van’da yiyecek–içecek sektöründe sıkça karşılaşılan bir başka sorun ise denetimsizlik ve sunum….
Fiyat–hizmet uyumsuzluğudur.
Görünümde şık, sosyal medyada iyi tanıtılan birçok lokanta ve Cafede;
Menüde vaat edilen ürün gelmiyor,
Sunum zayıf, hijyen yetersiz,
Buna rağmen hesap kabarık geliyor. Özellikle aile ve kalabalık müşteri portföylerinde uygulanıyor.
Bu tür gerçek dışı hizmet ve yanıltıcı fiyat politikaları, kısa vadede kazanç gibi görünse de; müşteriyi uzaklaştırır, güveni yok eder ve işletmenin uzun vadede sektörde tutunmasını engeller.
Bu, kısa vadede “kâr” gibi görünse de; uzun vadede esnafın kendi kökünü kurutması anlamına geliyor.
Çünkü haksız kazanç, rekabeti bozar; güveni yok eder; müşteri sadakatini bitirir.
Oysa mesele yalnızca ekonomi değildir.
Bu mesele aynı zamanda ahlak, etik, hukuk ve Ahilik kültürü meselesidir.
Ahilik;
Kazancı değil bereketi,
fiyatı değil hakkaniyeti,
işvereni değil insanı merkeze alan bir anlayıştır.
Bir şehirde esnaf ve işverenler;
çalışana hakkını veriyor,
ürününe fahiş fiyat eklemiyor,
hizmetini kaliteli ve temiz sunuyorsa…
o şehrin vizyonu, itibarı ve yaşam kalitesi kendiliğinden yükselir.
Asgari ücret zammı;
vatandaşın sırtına yük bindirerek,
etik dışı fiyatlarla telafi edilmemelidir.
Gerçekten çalışan, emeğinin karşılığını almalı;
esnaf da kazancını ahlaki ve yasal sınırlar içinde sağlamalıdır. Çalışanda sadakatli dürüst ve fedakarca çalışıp işinin hakkını vermelidir.
Sonuç olarak;
Van’ın ihtiyacı daha fazla zam değil,
daha fazla adalet, vicdan, kurumsal akıl ve Ahilik ruhudur.
Aksi halde;
çok kazanç hayaliyle düşük maaş veren,
kalitesiz hizmet sunan,
fahiş fiyatla günü kurtaran anlayış;
yalnızca çalışanı değil, Van’ın geleceğini de tüketmeye devam edecektir.
Ahilik kültürünün özü de tam olarak budur:
Helal kazanç, dürüst fiyat, kaliteli hizmet ve insan onuruna saygı.
